بررسی ساختار بازار و تحلیل الگوی صادراتی زعفران ایران

شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.802.97.5.1576.1606 در میان محصولات مختلف تولیدی در بخش کشاورزی ایران، زعفران جزء محصولات خاص کشور به‌شمار می‌رود. با توجه به قیمت بالای آن در صادرات غیرنفتی جایگاه ویژه‌ای را به خود اختصاص داده است. در این مطالعه به بررسی ساختار بازار زعفران طی سال‌های 2001 تا 2018 در بسته‌بندی‌های مختلف و قدرت بازاری ایران در کشورهای هدف نسبت به رقبا با استفاده از شاخص هرفیندال- هیرشمن پرداخته شده است. همچنین اولویت‌بندی کشورهای هدف ایران براساس شاخص‌های تداوم بازاری، میانگین قیمت دلاری، میانگین سهم وارداتی کشور هدف، ضریب نوسان قیمت دلاری و ضریب نوسان سهم وارداتی کشور هدف با استفاده از رهیافت تاکسونومی عددی برآورد می‌شود. نتایج ساختار بازار جهانی زعفران بیانگر این مطلب است که بازار زعفران طی دوره 2001 تا 2018 بین چندجانبه بسته و باز می‌باشد. همچنین نتایج اولویت‌بندی صادرات زعفران در بسته‌بندی کمتر از 10 گرمی بیانگر این است که کشورهای نروژ، امارات متحده و اسپانیا رتبه‌های یک تا سه را به خود اختصاص داده‌اند. نتایج اولویت‌بندی بسته‌بندی زعفران در بسته‌های 10 تا 30 گرم نشان می‌دهد که بهترین بازارهای هدف کشورهای امارات، اسپانیا و عربستان می‌باشند. با توجه به نتایج اولویت‌بندی کشورهای هدف در کد تعرفه‌های مختلف، پیشنهاد می‌شود با استفاده از تفاهم‌نامه‌های ترجیحی و دوطرفه اقدام به بازاریابی زعفران در کشورهای اولویت‌بندی شده در هر کد تعرفه (ارائه شده در نتایج) گردد تا شرایط لازم برای تغییر الگوی صادراتی و رسیدن به الگوی پیشنهادی مهیا شود.